Jeroesjalajim, stad van Go(u)d

(Vooraf iets over foto's: ik probeer met regelmaat foto's erbij te zetten, maar ben afhankelijk van de internetverbinding en die is niet altijd goed genoeg om foto's te uploaden. Hou echter het tabblad foto's in de gaten, want er kan ineens weer wat opstaan!)

Een dagje Jeruzalem op het programma! Een goed gevuld programma, dus dat betekende: tamelijk vroeg uit de veren (voor sommigen dus erg vroeg), want om kwart over acht stonden de taxi’s klaar om ons naar de Olijfberg te brengen. Daar begon onze wandeling. Naar beneden.
De Olijfberg lijkt wel één grote begraafplaats want is ‘bezaaid’ met graven/ grafstenen. Daarlangs liepen wij een eindje naar beneden, langs een knekelhuis en kwamen toen bij een kapelletje genaamd ‘Dominus Flevit’, hetwelk overgezet zijnde betekent: de Heer weende. Dat slaat op de tekst die we vinden in Lucas 19, 41-44: Jezus nadert de stad en huilt over het lot van de stad. Aart Brons, in Israël werkzaam als ‘luisterpost’ namens CIS en de Christelijk Gereformeerde Kerk (waar de PKN geen vaste aanwezigheid meer heeft in deze stad!) las ons in het kapelletje deze tekst voor waarna we spontaan zongen ‘Dit is uw opgang naar Jeruzalem’. Vanuit deze kapel liepen we naar de hof van Getsemané (althans, een stukje boomgaard met wat oude olijfbomen werd ons gepresenteerd als de hof waar Jezus zou hebben gebeden en zou zijn gevangen genomen) en de daarnaast gelegen ‘Church of All Nations’. En ook al weet je dat van veel van dat soort plekken niet met zekerheid is te zeggen dat precies dáár zich een en ander heeft afgespeeld, en ook al voelt het wel wat overdone aan dat op al die plaatsen minstens een kapel is verrezen, toch voel je ook wel enige ontroering als je beseft dat Jezus hier is geweest, op deze berg, met dit uitzicht op de stad en dat hier ergens zijn voetstappen liggen en dat de bijbelse verhalen zich hier hebben afgespeeld.

De wandeling voerde ons verder door de Kidron vallei, naar de overkant waar we opklommen naar de oude stad, met ondertussen het zicht op de ‘stad van David’. Dat is een wat lager gelegen, tegen de berg van de huidige stad oplopend gebied, dat zich nu dus buiten de ommuurde stad bevindt, maar waar de stad haar oorsprong vindt, de plek die koning David veroverde op de Jebusieten (2 Samuël 5). Dat de stad daar was ontstaan, had te maken met de daar aanwezige bron die uiteraard van groot belang was voor de bewoners. Gaandeweg is de stad dus meer naar boven en meer naar het westen opgeschoven.
Ook zagen we nog het huis van Kajafas, althans, een kerk op die plaats, die uiteraard herinnert aan de scene dat Jezus daar bespot en gegeseld werd en aan het feit dat Petrus de Heer driemaal verloochende.
Uiteindelijk kwamen we aan in een Duits klooster van de Benedictijnen waar broeder Nikodemus ons in rad Duits vertelde over de geschiedenis van dat klooster en over zijn persoonlijke motieven en taken in dit klooster, in deze stad, in dit land.
Daarna werden we even losgelaten op de oude stad om wat te eten en je te kunnen laven aan het vele moois dat deze plaats te bieden heeft. Schrijver dezes is met een groepje naar de ‘heilige graf’kerk geweest. Een imposant gebouw, of beter: verzameling van gebouwen én tradities. Want het eigenaarschap van (delen) van deze kerk wordt geclaimd door verschillende orthodoxe kerken: Koptische kerk; Grieks-orthodox; Syrisch-orthodox; Armeens; Ethiopisch; Rooms-Katholiek; PKN (die natuurlijk eigenlijk de enig echte eigenaar is).
De heilige grafkerk biedt tal van interessante plekken, die met het lijden en sterven van Jezus te maken hebben, en al vrij snel in de kerkgeschiedenis tot heilige plaatsen zijn geworden. Zo kun je een stukje van de rots Golgotha zien (waar de kerk op gebouwd is), de stenen plaat waarop Jezus gebalsemd zou zijn, en uiteraard de plaats waar Hij heeft gelegen en waar zich een lange rij devote geïnteresseerden voor had verzameld. Een zeer bijzondere plek waar devotie en een soort kitscherigheid hand in hand gaan.
(O ja, dat van de PKN is natuurlijk niet waar…)


(vervolg geschreven door Ds Gerard de Lang) Een ander groepje, waar ik deel van uitmaakte, werd door Aart Brons meegenomen naar de Syrisch-Orthodoxe kerk in hartje Jeruzalem. Hier spreken ze nog het Syrisch, een taal die zich ontwikkelde uit het Aramees van Jezus’ dagen. We werden ontvangen door een dame die ons met gepaste trots vertelde: “Wij zijn de oudsten, want wij waren hier vanaf het begin. Wij spreken nog steeds de taal die Jezus ook sprak. Op deze plek stond het huis van de moeder van Marcus, hier kwamen de discipelen op de eerste dag van de week na Jezus’ kruisiging bijeen, hier verscheen de Heer aan de discipelen en later ook aan Thomas, en hier was de gemeente bijeen op de vijftigste dag, toen de Heilige Geest op hen neerdaalde.” Wat toen een bovenzaal was is nu een (heel kleine!) benedenruimte. Onze gastvrouw vertelde ook dat de Heilige Geest nog steeds wonderen verricht: ze had anderhalf uur lang met een Jood gesproken die geen Engels kende, terwijl zij geen Hebreeuws spreekt. Maar ze merkten zelfs niet eens dat ze allebei hun eigen taal spraken en dat de Geest het voor hun vertaalde! Al luisterend hoorde ik mezelf denken: Geloof ik dit verhaal nou, of niet? Eigenlijk wil ik helemaal niet aan wonderen twijfelen, maar…
Eind van de middag verzamelde de groep zich voor een ontmoeting met rabbijn Moshe Silberschein. In onvervalst Amerikaans nam hij ons mee in het onderwerp: Hoe leest een Joodse rabbijn het Nieuwe Testament? Hoewel een aantal deelnemers zich best moe voelde na al dat lopen en kijken en praten, werden we zeer meegenomen door wat hij daarover te vertellen had. Als testtekst nam rabbijn Silberschein de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan (Lucas 10: 25-37). Vaak wordt het gedrag van de priester en de leviet in deze gelijkenis verklaard uit het feit dat ze zich (als Joden!) niet met een onreine medemens mogen inlaten. Onzin!, legde Silberschein met kracht van argumenten uit. De priester en de leviet waren niet op weg naar de tempel, want ze ‘daalden af’, dus ze kwamen uit Jeruzalem en waren op weg naar Jericho. De onreinheid die ze zouden hebben opgelopen zou een dag duren, dus dat kon nooit hun probleem zijn geweest. Bovendien zegt de Joodse wet met nadruk: het helpen van een naaste gaat altijd voor. Ze waren niet wetsgetrouw, maar juist hoogst wetsontrouw! En Jezus levert in deze gelijkenis dus op geen enkele manier kritiek op priesters, levieten of Joden. Wel op mensen die hun geweten het zwijgen opleggen omdat ze geen zin hebben om ergens bij betrokken te raken. Jezus haalt de Samaritaan erbij om te shockeren: nota bene hij deed het wel! Kijk, liet Silberschein ons aan de hand van diverse teksten zien, in de Joodse traditie is dat een erkend middel om het gehoor wakker te schudden. Lucas 10 bevat een goede rabbijnse discussie. Jezus doet, als Hem een vraag wordt gesteld (Lucas 10: 25), wat iedere rabbijn doet: Hij vraagt dóór. Wat stáát daar? Wat léés je daar? Leg uit! En dan hoeven we de woorden dat de wetgeleerde Hem ‘op de proef wilde stellen’ ook niet zo negatief te lezen. Het was geen strikvraag, maar een echte vraag. Met een echt antwoord, voor de Jood en voor de heiden. Ja, het was een schone middag!
’s Avonds na het eten was het tijd om ervaringen uit te wisselen en naar het vervolg van ons programma te kijken.